Brak węchu i smaku po infekcji grypowej

Pytanie nadesłane do redakcji

Jak i gdzie leczyć brak powonienia i smaku po grypie. Nie palę.

Odpowiedziała

lek. med. Agata Szołdra-Seiler
specjalista otolaryngolog
Oddział Laryngologii
Szpital Wojewódzki w Koszalinie

Zmysł węchu i smaku są ze sobą ściśle powiązane. Pogorszenie węchu z reguły upośledza też doznania smakowe. Receptorem obwodowym węchu jest pole węchowe mieszczące się na stropie jam nosa, receptory smaku zaś, czyli kubki smakowe znajdziemy na brzegach, nasadzie i koniuszku języka oraz podniebieniu, nagłośni i wejściu do krtani. Bodźce smakowe mają zasadnicze znaczenie w czynności gruczołów trawiennych i wydzielaniu soku żołądkowego. Rozróżniamy 4 podstawowe rodzaje smaku: słony, słodki, gorzki i kwaśny. Dzięki włóknom czuciowym odczuwamy też dotyk, ból, temperaturę, wykrywamy ciała obce w pokarmach, czyli zmysł smaku ma także znaczenie obronne. Podobnie jest z węchem, który wespół ze smakiem i wzrokiem ostrzega nas przed substancjami potencjalnie niebezpiecznymi (toksyczne gazy, zepsute pożywienie itp.), informuje o niedostatkach higieny osobistej. Jest też źródłem przyjemnych doznań związanych ze spożywaniem pokarmów, stymuluje także wydzielanie enzymów trawiennych. Stąd zaburzenia węchu i smaku wpływają istotnie na jakość życia.

W dużym uproszczeniu wyodrębniono 3 największe grupy chorób mogące skutkować zaburzeniami węchu:

• ostre infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych
• przewlekłe choroby jam nosa i zatok przynosowych
• urazy głowy

Zaburzenia smaku mogą się pojawić:

• w czasie gorączki, przy blokadzie nosa, suchości błon śluzowych górnych dróg oddechowych
• w zapaleniach błony śluzowej jamy ustnej i języka
• po operacjach z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej (resekcje języka, podniebienia)
• po całkowitym usunięcie krtani
• po przecięciu struny bębenkowej w czasie operacji środkowych uszu
• w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, metabolicznych (cukrzyca, niewydolność nerek, choroby wątroby itp.)
• w awitaminozach A, B C
• zaburzeniach gospodarki pierwiastków śladowych: cynku i miedzi
• polekowo i z jeszcze wielu innych powodów.

W chorobach wirusowych, najczęściej po przebytej infekcji grypowej pacjenci zgłaszają upośledzenie węchu (hiposmia), jego brak (anosmia) lub rzadko kakosmię, czyli uczucie nieprzyjemnego zapachu. W czasie infekcji wirusowej może dojść do toksycznego uszkodzenia nabłonka węchowego i/lub nitek węchowych, czyli uszkodzenia receptora i/lub nerwu węchowego, co może skutkować trwałym ubytkiem węchu. Częściej jednak obrzęk błony śluzowej jam nosa i obecna wydzielina uniemożliwiają dotarcie drobinom zapachowym do pola węchowego. Również z obrzękiem, czy wręcz blokadą nosa wiąże się czasowe pogorszenie odczuć smakowych. Po poprawie stanu błony śluzowej jam nosa, w tych przypadkach, poprawia się także smak.

Leczenie zaburzeń węchu i smaku jest ściśle związane z przyczyną ich powstania.

Terapia w przypadku zaburzeń węchu i smaku po infekcji grypowej polega na krótkim kursie steroidoterapii doustnej, leczenie można kontynuować glikokortykosteroidem donosowym. Zaleca się również stosowanie zespołu witamin z grupy B. Wskazana jest również dieta z ograniczeniem substancji drażniących (pikantne przyprawy, alkohol) oraz pielęgnacja błony śluzowej nosa polegająca na właściwym nawilżeniu otoczenia i płukaniu jam nosa fizjologicznym roztworem NaCl. Leczenie powyższe może być zlecone po dokładnym zebraniu wywiadu i ocenie laryngologicznej.