Ból gardła - etiologia, diagnostyka, różnicowanie

Pytanie nadesłane do redakcji

Mam problem, chyba zaczynam wpadać już przez to w depresję. Miesiąc temu zachorowałam na anginę, przepisano mi antybiotyk na 8 dni, ale po kontroli lekarka stwierdziła, że gardło nie wygląda najlepiej, ale odstawi ten antybiotyk. Minęły 2 dni, znalazłam się na ostrym dyżurze z powodu przewlekłego bólu gardła. Przepisano mi antybiotyk na 7 dni. Po kolejnych 3 dniach ból znowu wrócił jednostronny, raz bolała mnie prawa strona, a raz lewa. Poszłam do lekarza, stwierdzono, że gardło naprawdę wygląda dobrze i ból jest spowodowany alergią, chociaż nie zrobiono mi żadnych badań w kierunku alergii. Przepisano mi lek na grzybicę i rożne ziołowe tabletki nawilżające gardło. Wszystko było w porządku przez tydzień, ale wczoraj znowu wpadłam w niesamowitą histerię, bo ból jednej strony wrócił, wstałam rano i po bólu ani śladu, czy to może być faktycznie alergia? Dobrze się czuję, żadnych innych objawów poza tym gardłem nie mam.

Odpowiedziała

lek. med. Agata Szołdra-Seiler
specjalista otolaryngolog
Oddział Laryngologii
Szpital Wojewódzki w Koszalinie

Zarówno w praktyce laryngologicznej, jak i u lekarza rodzinnego, ból gardła jest jednym z częściej zgłaszanych objawów. Ze względu na czas jego trwania mówimy o bólu ostrym, przewlekłym bądź nawracającym.

Ostry ból jest charakterystyczny dla infekcji przeziębieniowych, których przyczyną są z reguły wirusy. W tych przypadkach ból gardła jest poprzedzony gorszym samopoczuciem, bólem głowy, niewielką zwyżką temperatury, czasem bólami kostno-mięśniowymi oraz nieżytem nosa z ograniczeniem jego drożności. Objawy są przykre, lecz wkrótce samoistnie lub złagodzone środkami objawowymi - mijają. W przypadku infekcji bakteryjnej objawy mogą być podobne, lecz są mocniej wyrażone, często z wyraźnie podwyższoną temperaturą ciała i ściekaniem ropnej wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Mogą powiększyć się okoliczne węzły chłonne. Ostry ból gardła będzie także silnie wyrażony w zapaleniu migdałków podniebiennych, gardłowego, językowego, ropniu okołomigdałkowym czy ropniu zagardłowym (bez towarzyszącego nieżytu nosa). Jest obserwowany także w ostrych chorobach zakaźnych, takich jak: płonica, błonica, odra, róża, opryszczka gardła i innych. U osób po intensywnej antybiotykoterapii lub z osłabioną odpornością może rozwinąć się grzybicze zapalenie błony śluzowej gardła i jamy ustnej skutkujące nieprzyjemnym pieczeniem błony śluzowej tych obszarów.

Ból przewlekły bądź nawracający jest charakterystyczny dla przewlekłego zapalenia błony śluzowej gardła. Przyczyny przewlekłego zapalenia upatruje się w czynnikach zewnętrznych (przewlekłe drażnienie śluzówki gardła dymem tytoniowym, pyłami, lotnymi związkami drażniącymi, nadużywaniem alkoholu, narażeniem na suche, gorące powietrze lub skrajnie zmienne warunki temperatury) i/lub czynnikach wewnętrznych (niedoczynność tarczycy, menopauza, przewlekły nieżyt nosa i zatok, znaczne skrzywienia przegrody nosa i deformacje masywu kostnego z blokadą nosa, awitaminozy, choroby serca, niewydolność nerek, cukrzyca, alergie, przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych i inne).

Nadużywanie klimatyzacji może być powodem przesuszenia błony śluzowej nosa, gardła, spojówek oraz powodować ból gardła i uczucie dyskomfortu w górnych drogach oddechowych.

Także niektóre leki np. obniżające ciśnienie mogą jako działanie niepożądane wywoływać uczucie suchości i ból gardła.

Do rzadkich przyczyn bólu gardła zalicza się neuralgię nerwu językowo-gardłowego czy zespół mięśniowo-powięziowy towarzyszący zmianom zwyrodnieniowym kręgosłupa szyjnego.

Coraz częściej do laryngologa zgłaszają się pacjenci z nawracającym bólem gardła, uczuciem ciała obcego oraz zaflegmienia nisko w gardle z powodu refluksowego zapalenia gardła dolnego i tylnej części krtani w przebiegu nieżytu żołądka, po powtarzanych błędach dietetycznych lub mających przepuklinę rozworu przełykowego.

Ważne jest, aby takiego przewlekłego lub nawracającego bólu nie zlekceważyć, szczególnie jeśli jest on jednostronny. Taki ból może być także objawem nowotworu gardła lub krtani. Wczesne wykrycie zmiany to szybka diagnoza i możliwość skutecznego leczenia!

Trudno o dobrą radę dla Pani, bo w wywiadzie mowa tylko o bólu gardła, brak danych o objawach początkowych i innych szczegółach wywiadu lekarskiego. Wszystko wskazuje jednak na przebycie ostrego zapalenia gardła.

W okresie rekonwalescencji ważna jest łagodna dieta, częste popijanie ciepłych płynów (w temperaturze ciała), nawilżanie otoczenia i dbałość o dobrą drożność nosa, bo to pozwoli na właściwe przygotowanie wdychanego powietrza, aby nie drażniło regenerującej się błony śluzowej gardła. W przypadku ponownego nawrotu bólu gardła wskazana byłaby ocena laryngologa.