Ogłoszenie przez WHO fazy pandemicznej nowej grypy A(H1N1) uzasadnia wzmożoną ostrożność i przygotowanie środków zapobiegawczych mających na celu zmniejszenie szybkości szerzenia się zakażeń w społeczeństwie. Pracodawcy i pracownicy mogą w tym odegrać istotną rolę.
Objawy nowej grypy A(H1N1) są podobne jak grypy sezonowej:
W około 25-30% przypadków nowej grypy mogą występować wymioty i biegunka. Podobnie jak w grypie sezonowej część zachorowań przebiega ciężko, a nawet może zakończyć się śmiercią.
Szerzenie się nowej grypy, podobnie jak grypy sezonowej, odbywa się przez zakażenia drogą powietrzną i kropelkową. Możliwe jest też przenoszenie się zakażenia przez dotykanie przedmiotów zanieczyszczonych śliną lub wydzieliną dróg oddechowych osoby chorej i następnie dotykanie śluzówki osoby zdrowej.
Szkoła jest miejscem, gdzie kontakty między uczniami są bardzo bliskie i gdzie choroby szerzące się drogą powietrzną mogą przenosić się szczególnie łatwo. Zakażeni uczniowie mogą też stanowić źródło zakażenia dla swych rodzin oraz innych członków społeczeństwa.
Skuteczność zapobiegania szerzeniu się zakażeń wirusem nowej grypy wśród uczniów szkół zależy w dużym stopniu od harmonijnej współpracy z lokalną inspekcją sanitarną oraz z rodzicami. Naturalnym koordynatorem tych działań powinny być dyrekcje szkół oraz terytorialnie właściwe Kuratoria.
Przygotowania do działań profilaktycznych, w tym zaopatrzenie szkół w środki czystości oraz przeprowadzenie instruktażu dla rodziców i uczniów powinno być wykonane niezwłocznie. Natomiast działania o charakterze administracyjnym powinny być podejmowane adekwatnie do sytuacji w okresie szerzenia się zakażeń wirusem nowej grypy A(H1N1), przez uprawnione do tego organa.
Zarządzeniem o daleko idących konsekwencjach jest decyzja o zamykaniu szkół w okresie epidemii. Porozumienie w sprawie procedur zamykania szkół, uzgodnień poprzedzających decyzję, zakresu powiadomień o decyzji oraz działań związanych z organizacją opieki nad dziećmi w okresie zamknięcia szkoły, jak również procedury dotyczące ponownego jej otwarcia powinny być ustalone jak najszybciej między odpowiednimi terytorialnie Kuratoriami oraz jednostkami Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Procedury te mogą być uzgadniane na szczeblu lokalnym lub ministerialnym, ale kompetencje odpowiednich jednostek administracyjnych i zakres obowiązujących uzgodnień nie powinny budzić żadnych wątpliwości w momencie konieczności podejmowania decyzji.
Korzyści i problemy związane z zamykaniem szkół
Decyzja o zamknięciu szkół z powodu epidemii jest podejmowana ze względu na zagrożenie szerzeniem się zakażeń na terenie szkoły. W przeszłości sygnałem do jej podjęcia była zwykle wysoka absencja chorobowa w szkole. Doświadczenia innych krajów zawierają zarówno przykłady korzystnego wpływu zamknięcia szkół na spowolnienie szerzenia się grypy, jak i braku korzystnych efektów. Różnica w skuteczności zamknięcia szkoły zależy najprawdopodobniej od szybkości podjęcia decyzji i długości okresu, na jaki szkoły bywają zamknięte oraz od możliwości zapewnienia indywidualnej opieki dzieciom, tak aby zapobiec grupowaniu się ich poza szkołą.
Oczekiwanie z decyzją zamknięcia szkoły na wysoką absencję sprawia, że wielu zdrowych uczniów może w momencie zamknięcia szkoły być w okresie wylęgania i w stosunku do nich zamknięcie szkoły nie przyniesie spodziewanych rezultatów. Decyzję o zamknięciu szkoły należy zawsze starannie rozważyć uwzględniając jej możliwe niekorzystne następstwa. Dyrekcja szkoły powinna wiedzieć, co się dzieje z uczniami w czasie, gdy szkoła jest zamknięta. Jeżeli gromadzą się w domach, na podwórkach lub placach zabaw, zamknięcie szkoły nie zapobiegnie szerzeniu się zakażeń. Zamknięcie szkół stanowi też wielkie obciążenie dla rodziców, którzy muszą zorganizować opiekę nad dziećmi w taki sposób, aby jak najmniej w okresie epidemii kontaktowały się z rówieśnikami. Dlatego decyzja o zamknięciu szkoły powinna być zawsze poważnie rozważona i nigdy nie podejmowana pochopnie.
Może się też zdarzyć, że zamknięcie szkoły zostanie wymuszone absencją chorobową personelu. A pamiętać należy, że w czasie pandemii grypy, ani chory uczeń, ani nauczyciel, czy woźny nie może przychodzić do szkoły. I od tej zasady nie powinno być odstępstw.
Co powinien zrobić personel szkoły dla ochrony uczniów i pracowników?
Co może zrobić uczeń i jego rodzice, aby zredukować prawdopodobieństwo szerzenia się zakażeń w szkole?
Jak postępować w przypadku, gdy do szkoły przyjdzie uczeń z objawami grypy, jeżeli nowa grypa szerzy się w miejscowości, gdzie znajduje się szkoła?
Co należy zrobić dla uczniów, którzy mieli kontakt z osobą, u której potwierdzono, lub podejrzewano zakażenie wirusem nowej grypy A(H1N1)?
Prof. dr hab. Andrzej Zieliński
Krajowy Konsultant ds. Epidemiologii
