Co to są adiuwanty i czy te zawarte w niektórych szczepionkach są bezpieczne?

Adiuwant to substancja, która wzmacnia odpowiedź odpornościową i powoduje, że organizm lepiej odpowiada na podaną szczepionkę. Dzięki temu można osiągnąć lepszy efekt szczepienia lub uzyskać podobny efekt po kilkukrotnie mniejszej dawce szczepionki.

Ta ostatnia korzyść ze stosowania adiuwantów ma szczególnie ważne znaczenie w obliczu pandemii grypy, gdy w krótkim czasie należy wyprodukować setki milionów dawek szczepionki, aby - zgodnie z zaleceniami i oczekiwaniami WHO - szybko zapewnić możliwie największej liczbie najbardziej zagrożonych ludzi sprawiedliwy dostęp do tych preparatów i zaspokoić potrzeby rządów krajów na całym świecie.

Już kilka lat temu, podczas prac nad szczepionkami pandemicznymi przeciwko grypie ptasiej A/H5N1, WHO zaleciła producentom zastosowania adiuwantów, dzięki którym szczepieniami będzie można objąć kilka razy większą liczbę osób.

Kilka szczepionek przeciwko grypie pandemicznej stosowanych aktualnie na świecie zawiera już adiuwanty. W skład 2 z 3 zarejestrowanych przez EMEA w Europie preparatów wchodzi roztwór substancji olejowych w wodzie (witamina E i/lub skwalen), a jedna szczepionka lokalnie zarejestrowana na Węgrzech zawiera związek glinu.

Adiuwanty na bazie związków glinu są z powodzeniem stosowane w różnych szczepionkach na całym świecie od ponad 60 lat i mają bardzo dobrze udowodnione bezpieczeństwo. Nowocześniejsze adiuwanty na bazie skwalenu opracowano ponad 12 lat temu, a ich bezpieczeństwo potwierdzono w  ponad 70 badaniach klinicznych różnych szczepionek u ponad 30 000 osób (w tym noworodków, niemowląt i małych dzieci). Od 1997 roku używa się ich w niektórych szczepionkach przeciwko grypie sezonowej dla osób starszych, zarejestrowanych w 23 krajach na świecie (w tym w 12 w Europie). Podano już ponad 45 milionów dawek szczepionek z adiuwantami na bazie skwalenu i nie zarejestrowano żadnych niepokojących sygnałów.

Skwalen jest naturalnym związkiem zawartym w roślinach oraz wytwarzanym w wątrobie zwierząt i ludzi. Jest składnikiem budulcowym komórek człowieka i pośrednim produktem metabolizmu cholesterolu; stale występuje we krwi ludzi. Jest obecny w tranie, olejach roślinnych i oliwie z oliwek, a po spożyciu 60 - 80% skwalenu wchłania się z przewodu pokarmowego. We krwi niektórych zdrowych ludzi naturalnie występują słabe przeciwciała przeciwko skwalenowi, a badania wykazały, że podanie ludziom szczepionki zawierającej skwalen jako adiuwant nie zwiększa tego naturalnego poziomu (tzn. nie powoduje wytwarzania przeciwciał przeciwko skwalenowi zawartemu w szczepionce).

Hipoteza o rzekomym związku szczepionek zawierających adiuwant na bazie skwalenu z występowaniem objawów choroby nazwanej zespołem Zatoki Perskiej u żołnierzy walczących podczas pierwszej wojny w Iraku i Kuwejcie została obalona już wiele lat temu.


Na pytanie odpowiedział
Dr med. Jacek Mrukowicz
Medycyna Praktyczna


Powrót listy pytań »

Autorzy odpowiedzi oraz Medycyna Praktyczna nie ponoszą odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody pośrednio lub bezpośrednio związane z informacjami zawartymi w niniejszej odpowiedzi. W każdym przypadku ostateczną decyzję dotyczącą postępowania oraz leczenia należy podejmować indywidualnie po ocenie pacjenta przez lekarza.

11.09.2012
Inne pytania
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta